رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت درباره عوارض احتمالی بیماری سرخک گفت: عوارض این بیماری می‌تواند خود را به شکل ذات‌الریه، اسهال یا عفونت گوارشی نشان بدهد که منجر به بروز مشکلات جدی برای فرد خواهد شد و در موارد حاد نیز گاهی ممکن است عوارضی مانند عفونت مغزی یا حتی نابینایی و کوری ایجاد کند. این عوارض به‌خصوص در افرادی که دچار سوءتغذیه و کمبود ویتامین آ هستند، بیشتر احتمال بروز خواهد داشت. البته همه این عوارض به راحتی و از طریق واکسیناسیون قابل پیشگیری است.
سید محسن زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت با اشاره به ابتلای ۱۶۴ نفر به بیماری سرخک در کشور و در پاسخ به این سوال که آیا بین این تعداد مبتلا، مواردی از مرگ و میر هم وجود داشته است یا خیر؟ گفت: در نیمه اول سال گذشته دو مورد مرگ کودک زیر دو سال داشته‌ایم که مربوط به اتباع غیر ایرانی بوده است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا امکان دارد افرادی که قبلا واکسن زده‌اند هم دوباره به این ویروس مبتلا شوند و در صورت انتشار آن، این بیماری کدام رده‌های سنی را درگیر خواهد کرد، توضیح داد: واکسن سرخک از موثرترین واکسن‌هاست و اگر افراد دو نوبت واکسن خود را در سنین ۱۲ و ۱۸ ماهگی دریافت کنند، انتظار می‌رود که بیش از ۹۵ درصد ایمن شده باشند، بنابراین اگر ما بتوانیم همه افراد را دو نوبت واکسینه کنیم با اطمینان بسیار زیادی می‌توانیم بگوییم که این افراد دیگر بیماری را نخواهند گرفت، زیرا ایمنی واکسن سرخک بسیار طولانی مدت است، اما به این معنا نیست که این واکسن ایمنی صد درصدی خواهد داشت، زیرا در علم پزشکی و طب ما هیچگونه قطعیت صد درصدی نداریم. در نتیجه وقتی از ایمنی ۹۵ درصدی جمعیت حرف می‌زنیم به این معناست که ممکن است ۵ درصد از جمعیت علی‌رغم اینکه واکسن را دریافت کرده‌اند، اما سطح ایمنی‌شان چندان بالا نباشد.
وی ادامه داد: پس وقتی احتمال بروز بیماری، چرخش ویروس و میزان تماس افراد با هم بالا باشد، آن دسته از افرادی که ایمن نشده‌اند، می‌توانند در صورت مواجهه با ویروس به آن مبتلا شوند. در حالت کلی بیشترین خطر متوجه افرادی است که یا اصلا واکسن نزده‌اند و یا واکسیناسیون آن‌ها کامل نبوده و به جای دو نوبت، تنها یک نوبت دریافت کرده‌اند. در هر حال برای کسانی که دو نوبت واکسن سرخک خود را در زمان مناسب دریافت کرده‌اند، هیچگونه خطر و نگرانی وجود ندارد.
بیشترین نگرانی مربوط به افراد واکسن‌نزده است
زهرایی تصریح کرد: سرخک، بیماری است که عموما در بچه‌ها بروز می‌کند، البته این به آن معنا نیست که بزرگترها هرگز به این بیماری مبتلا نمی‌شوند، زیرا درصورت ایمن نبودن در برابر این ویروس، افراد بزرگسال نیز در معرض ابتلا به آن قرار دارند.به طور مثال در کشوری مثل افغانستان که بیماری به میزان بسیار زیادی شایع است، بسیاری از افراد در دوران کودکی با این ویروس مواجهه پیدا کرده و به آن مبتلا شدند و در اثر این ابتلای طبیعی، سال‌های طولانی در برابر این بیماری ایمنی خواهند داشت. در نتیجه در کشوری مثل افغانستان نیز این بیماری بیشتر در رده سنی کودکان دیده می‌شود، زیرا بزرگترها یک بار در کودکی، نوجوانی یا اوایل جوانی با این بیماری برخورد کرده و به آن مبتلا شده‌اند. بنابراین همانطور که گفته شد بیشترین نگرانی متوجه افرادی است که یا واکسن نزده‌اند یا واکسیناسیون‌شان ناقص است.
رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: خوشبختانه در مورد بیماری سرخک ما با بیماری روبه‌رو هستیم که راه پیشگیری بسیار خوب و مؤثری دارد که واکسن آن در مقایسه با واکسن سایر بیماری‌ها مثلا واکسن کووید۱۹، هم از جهت کارایی و هم از نظر دوام اثر بسیار متفاوتی دارد. در نتیجه ما در برابر این بیماری چنین ابزار بسیار خوب و مفیدی را در اختیار داریم. بنابراین راهکار رفع نگرانی‌ها، این است که مطمئن باشیم که فرزندمان هر دو نوبت واکسن خود را دریافت کرده‌اند.
وی با تاکید بر این نکته که سرخک می‌تواند در گروه سنی زیر ۵ سال خطرات و تبعات جدی داشته باشد و ممکن است در جریان همه‌گیری‌های بزرگ با مرگ و میر همراه باشد، گفت: به همین دلیل گاهی در بعضی از آمارهای رسمی ذکر می‌شود که در کشورهای در حال توسعه یا در کشوهایی که در آن‌ها میزان فقر و سوءتغذیه بالاست، این بیماری ممکن است حتی بین ۱ تا ۵ درصد در صورت ابتلا با مرگ همراه باشد و این مسئله همانطور که گفته شد می‌تواند به دلیل عوارض این بیماری باشد. این عوارض می‌تواند خود را به شکل ذات‌الریه، اسهال یا عفونت گوارشی نشان بدهد که منجر به بروز مشکلات جدی برای فرد خواهد شد و در موارد حاد گاهی ممکن است عوارضی مانند عفونت مغزی یا حتی نابینایی و کوری ایجاد شود. این عوارض به‌خصوص در افرادی که دچار سوءتغذیه و کمبود ویتامین آ هستند، بیشتر احتمال بروز خواهد داشت. البته همه این عوارض به راحتی و از طریق واکسیناسیون قابل پیشگیری است.
در واکسیناسیون کودکان جزو بهترین کشورها هستیم
زهرایی در پاسخ به چرایی روند افزایشی ابتلا به سرخک در کشور تاکید کرد: موارد بیماری در کشور فقط به دلیل افزایش ورود بیماری به ایران از طریق کشورهای همسایه به‌خصوص مرزهای شرقی است، زیرا ما در وضعیتی هستیم که خوشبختانه با مشارکت خوب خانواده‌ها در برنامه واکسیناسیون، پوشش واکسیناسیون‌مان در وضعیت خوبی قرار دارد. به‌خصوص در واکسیناسیون کودکان ما جزو بهترین کشورها هستیم. ما در تاریخ مهرماه ۱۳۹۸ تاییدیه سازمان جهانی بهداشت را مبنی بر حذف سرخک بومی در کشور دریافت کردیم و از این نظر جزو کشورهای پیشرو در منطقه خاورمیانه هستیم.
وی ادامه داد: در این منطقه تنها سه کشور ایران، بحرین و عمان توانسته‌اند این تاییدیه را دریافت کنند و این نشان‌دهنده قوت و قدرت برنامه‌های واکسیناسیون در کشور ماست، اما این به معنای صفر شدن بیماری سرخک در کشورمان نیست و این یعنی بیماری سرخک در هر کشوری که وجود داشته باشد به‌راحتی از طریق سفرها و جابه‌جایی‌ها منتقل می‌شود. در کشورهای افغانستان و پاکستان بیماری سرخک و بعضی بیماری‌های دیگر مثل فلج اطفال از قبل وجود داشت و از طرفی ضعف در برنامه‌های واکسیناسیون، شیوع بیماری کووید و ناآرامی‌های سیاسی و امنیتی باعث شد که در این کشورها به خصوص در افغانستان، میزان سرخک بسیار بیشتر از گذشته شده و همه‌گیری‌های وسیعی ایجاد شود.
او افزود: از طرف دیگر ما با سیل مهاجرت به داخل کشورمان مواجه هستیم به‌گونه‌ای که در حال حاضر در مقایسه با دو سال گذشته اتباع افغانستانی خیلی بیشتر از قبل وارد کشور ما می‌شوند و از آنجایی که در کشورشان میزان بیماری بسیار زیاد است و تعداد این مهاجران هم بیشتر شده است، بنابراین این بیماری را بیشتر از قبل با خود به داخل ایران می‌آورند. ما در کشور این موارد را شناسایی کرده و تلاش می‌کنیم پیش از آنکه این ویروس پخش شده و به افراد دیگر منتقل شود، جلوی انتشار آن را بگیریم و بیماری را کنترل کنیم.
وی اضافه کرد: برای اطلاع عموم باید این نکته به خوبی مطرح شود که به خاطر شرایطی که گفته شد، در وضعیت فعلی بیماری سرخک در کشور ما ریشه‌کن نشده است، مگر اینکه همه کشورها بتوانند پوشش واکسیناسیون عالی داشته باشند که در حال حاضر این اتفاق خیلی دور از دسترس است. فعلا باید سال‌های طولانی خودمان را آماده نگه داریم. تا زمانی که این بیماری به خصوص در همسایه‌های ما به وضعیت مناسبی نرسیده است باید مراقب باشیم، واکسیناسیون بچه‌ها را کامل کنیم و گوش به زنگ شناسایی موارد احتمالی این بیماری که وارد کشور می‌شود باشیم و به این ترتیب مانع انتشار ویروس شویم.
فقط در مورد «آبله مرغان» ریشه‌کنی بیماری اعلام می‌شود
رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت ادامه داد: بحث ریشه‌کن شدن از نظر علمی صحیح نیست و فقط در مورد بیماری آبله مرغان برنامه ریشه‌کنی اعلام می‌شود به این خاطر که بیش از ۴۰ سال است که این بیماری ریشه‌کن شده است و حتی در مورد بیماری فلج اطفال هم که هدفش رسیدن به ریشه‌کنی جهانی است، هنوز این مسئله بیان نمی‌شود که فلان کشور در جهان این بیماری را ریشه‌کن کرده است بلکه این‌طور گفته می‌شود که این کشور از فلج اطفال پاک شده است. بنابراین در مورد سرخک بحث ریشه‌کن شدن غیرممکن است و این مفهوم درباره آن به کار برده نمی‌شود. بلکه می‌گویند که این کشور موفق شده است که سرخک بومی را حذف کند. طبیعتا در سال‌های بعد اگر برنامه‌های واکسیناسیون ضعیف شود، حتی ممکن است به راحتی این بیماری شایع شود، اما در حال حاضر ما هنوز مشارکت بسیار خوب خانواده‌ها را داریم و پوشش واکسیناسیون کودکان‌مان بسیار خوب است.
زهرایی با بیان اینکه هدف وزارت بهداشت از هشدارهایی که درباره بیماری سرخک داده است، هوشیار کردن سه گروه هدف در جامعه است، افزود: این ۳ گروه در وهله اول شامل خانواده‌هاست که به بیماری سرخک بیش از پیش توجه کنند و اگر احیانا در تزریق واکسن فرزندشان تعلل کرده‌اند یا بنابر دلایلی این واکسن را نزده‌اند و یا اینکه از کامل شدن آن مطمئن نیستند، برای آسودگی خاطرشان این مسئله را از مراکز بهداشتی محل سکونت خود پیگیری کنند تا در اسرع وقت، واکسن برای فرزندشان تزریق شود. در وهله دوم برای جامعه پزشکی است که متوجه باشند بیماری سرخک از طریق اتباع بیگانه وارد کشور می‌شود و بیشتر به آن توجه و مراقبت کنند و در صورت مشاهده موارد مشکوک، به سیستم بهداشتی گزارش دهند و در وهله سوم برای همکاران کارکنان سیستم بهداشتی است که آمادگی خود را برای شناسایی و پیگیری سریع اطرافیان موارد مبتلایی که گزارش می‌شود، مضاعف کنند.
