مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فراورده‌های سلامت محورسازمان غذا و دارو ضمن اشاره به نحوه امحاء درست داروهای اضافه در منازل و خطرات رها شدن پسماندهای دارویی در طبیعت، گفت: امسال امیدواریم بتوانیم با کمک همکارانمان در قسمت های مختلف وزارت بهداشت و دوستداران سلامت مردم، باکس‌هایی را تهیه کرده و در داروخانه‌ها قرار دهیم تا این داروها و مواد جانبی داروها که قابل مصرف نیستند، در آنها ریخته شوند؛ بهترین روش آن است که این داروها به داروخانه‌ها تحویل شود و ما آنها را از داروخانه‌ها جمع‌آوری کنیم.
دکتر نوشین محمد حسینی در نشست خبری که با موضوع «پویش ملی دارو زباله نیست»، برگزار شد، گفت: در این پویش تلاشمان برای این خواهد بود که ضمن آگاهی‌رسانی درباره نحوه امحاء درست داروها و تلاش در جمع آوری آنچه که امکان امحاء آن در منازل وجود ندارد، توضیح دهیم و از ورود این داروها به چرخه طبیعت جلوگیری کنیم.
وی افزود: در سال‌های گذشته سازمان غذا و دارو با پویش‌های مختلفی که برگزار کرده، سعی در اطلاع‌رسانی مناسب در این زمینه داشته است و در زمینه پسماندهای دارویی صنایع و داروخانه‌ها با توجه به حضور مسئولین فنی داروساز، تقریبا خیالمان راحت است که پسماندهای دارویی خطرناک از این دو طریق وارد سیستم طبیعت نمی‌شود و داروخانه‌ها و همچنین پخش‌ها و صنایع دارویی، داروهایی را که به هر شکلی ناخواسته شده یا تاریخ‌شان گذشته و … از سوی شرکت‌های امحاگر بزرگ جمع آوری و بی خطر می شوند تا کمترین آسیب را برای سلامت مردم داشته باشند.
محمد حسینی با بیان اینکه باتوجه به اینکه اکنون ۲۵ میلیون خانواده ایرانی داریم، گفت: اگر هر خانواده فقط ۱۰۰ گرم دارو که برای طبیعت ممکن است ضرر داشته باشد، وارد طبیعت کند، چه عدد عظیمی می‌شود. این عدد را بالای ۲۵ هزار تن در نظر بگیرید. باید توجه کرد که نحوه برخورد با داروها بسیار بسیار مهم است و امیدواریم در طول این پویش بتوانیم این موارد را آموزش داده و پیش بریم.
وی گفت: در پویش‌های قبلی سعی کردیم که آموزش های کامل را به مردم ارائه کنیم که بدانند کدام یک از داروها را افراد می توانند در خانه بی‌خطر کنند و کدام یک از داروها خطرناک هستند. از جمله داروهایی که بسیار می توانند برای سلامت همه ما خطرناک باشند، آنتی‌بیوتیک‌ها هستند. اگر آنتی‌بیوتیک به صورت منطقی تجویز و مصرف شود، عملا نباید دور ریز آنتی‌بیوتیک داشته باشیم. زیرا در این صورت آنتی‌بیوتیک تجویزی به اندازه نیاز بیمار است و اگر بیمار دوره درمانش را کامل کند، نباید آنتی‌بیوتیک اضافه در منزل داشته باشیم. اما گاهی پیش می‌آید که آنتی‌بیوتیک‌ها به دلایل مختلف اعم از حساسیت دارویی، ناقص گذاشتن درمان و… در خانه اضافه می‌مانند. باید توجه کرد که اگر دفع آنتی‌بیوتیک‌ها نادرست انجام شود و در زباله معمولی ریخته شوند، می‌توانند از طریق آب‌های زیر زمینی دوباره به چرخه زندگی ما برگردند و مقاومت میکروبی ایجاد کنند.
محمد حسینی ادامه داد: مقاومت میکروبی به این معناست که دوران درمان بیماری‌های عفونی بیشتر شود و امکان درمان‌هایی مانند پیوند و شیمی درمانی کم شود و هر یک از این موارد به تنهایی یک خطر بزرگ است. در عین حال در زمینه داروهایی که برای شیمی درمانی استفاده می‌شود هم همینطور است و اگر در این موارد هم دارویی باقی بماند، این داروها به هیچ عنوان نباید در زباله‌های معمولی دفع شوند. این داروها سرطانزا هستند، معمولا از طبیعت حذف نمی شوند و اگر دقت کافی در امحاء آنها انجام نشود، می‌توانند به شدت برای سلامت جامعه پرخطر باشند. در عین حال هورمون‌ها هم از جمله داروهایی هستند که نباید به صورت بی رویه مصرف شده یا دور ریخته شوند. هورمون ها هم می توانند از طریق طبیعت به ما برگشته و مشکلات جدی ایجاد کنند.
وی در پاسخ به سوالی درباره نحوه امحاء داروهای تاریخ مصرف گذشت، گفت: ما معمولا هر سال این پویش را در اسفند ماه برگزار می‌کنیم. زیرا فصل خانه تکانی است و در خانه تکانی معمولا چیزهای اضافه از جمله داروهای اضافه دور ریخته می شوند. تا سال گذشته ما از مردم می خواستیم که این داروها را در بسته بندی جداگانه ای از زباله های معمولی جمع شده و روی آنها نوشته شود که این‌ها داروهای تاریخ مصرف گذشته هستند و وسایل تیز و برنده هم مانند سوزن‌ها و … نیز در یک بطری جداگانه ریخته شوند و درش بسته شود و این‌ها را جمع آوری کنند. حال امسال امیدواریم بتوانیم با کمک همکارانمان در قسمت های مختلف وزارت بهداشت و دوستداران سلامت مردم، باکس‌هایی را تهیه کرده و در داروخانه‌ها قرار دهیم تا این داروها و مواد جانبی داروها که قابل مصرف نیستند، در آنها ریخته شوند. زیرا بهترین روش آن است که این داروها به داروخانه‌ها تحویل شود و ما آنها را از داروخانه‌ها جمع‌آوری کنیم. باتوجه به اینکه در داروخانه‌ها همکاران داروساز ما حضور دارند و آنها خطرات زباله دارویی را به خوبی درک می‌کنند، می‌توانند تا زمانیکه جمع آوری شوند از آنها نگهداری کنند. در نهایت این باکس‌ها از داروخانه‌ها جمع آوری شده و از سوی شرکت‌های امحاءکننده دارو، بی‌خطر و به صورت علمی دفع می‌شود.
وی درباره تجویز بیش از حد آزیترومایسین علی‌رغم عدم تاثیر آن در بیماری کووید۱۹، گفت: نظارت بر تجویز پزشکان و رعایت پروتکل‌های تجویز از سوی آنها، برعهده معاونت درمان وزارت بهداشت است. با این حال باید توجه کرد که پزشک معالج همواره بهترین چیز را برای بیمار می‌خواهد. در برخی موارد که مجبور می‌شود که آنتی بیوتیک را برای بیماری ویروسی تجویز کند، زمانی است که علاوه بر بیماری ویروسی به دلیل ضعف بدن یک بیماری باکتریایی هم اضافه شده است. اگر پزشکی این موضوع را تشخیص دهد، می تواند برای بیمار تجویز کند. بنابراین مردم به پزشک‌شان اعتماد کنند و اگر دارویی برایشان تجویز می‌شود، دوره درمان را تکمیل کنند و اگر داوریی از سوی پزشک تجویز نشده، نه خودتان نسبت به مصرف آن اقدام کنید و نه اصرار کنید که پزشک آن را تجویز کند.
محمد حسینی درباره سامانه ثبت عوارض ناخواسته دارویی و آمار آن، گفت: باید توجه کرد که آمار عوارض دارویی به این صورت قابل ارائه نیست. زیرا به چند عامل بستگی دارد؛ یکی اینکه آیا اساسا اندیکاسیون تجویز درست انتخاب شده است، بدن فرد مصرف کننده تا چه حد زمینه ایجاد عارضه دارویی داشته و همکار داروساز و پزشک ما چقدر در مدیریت عارضه دارویی نقش داشتند و… . زیرا وقتی عارضه‌ای را بررسی می‌کنیم، متوجه می شویم که بسیاری مواقع عارضه دارو به دلیل عدم آشنایی بیمار با نحوه مصرف و نگهداری دارو بوده است. بر این اساس ارائه آمار عوارض دارویی باعث می‌شود که مصرف‌کنندگان این داروها به دلیل این اعلام آمار بدون توجه به عوامل مختلف عوارض دارویی، آن دارو را مصرف نکنند. به طور کلی در هیچ کجای دنیا گزارش عوارض ناخواسته دارویی به این صورت بیان نمی شود و گزارش‌ها محرمانه است. کاری که ما انجام می دهیم این است که اگر ثابت شود، عارضه ایجاد شده مربوط به دارو است پیگیری کرده و عوامل آن برطرف می شود.
مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فراورده‌های سلامت محور سازمان غذا و دارو همچنین درباره جمع‌آوری اضافه برخی داروهای گران قیمت مانند داروهای درمان سرطان و سایر داروها از مردم از سوی خیریه ها و برخی مراکز، گفت: متاسفانه یکی از دلایلی که امسال بیشتر روی این پویش پافشاری می‌کنیم، این است که امسال دیدیم که این حرکت دارد زیاد می‌شود که برخی خیریه‌ها، مساجد و … به جمع آوری داروهایی می‌پردازند که در منازل استفاده نشده‌اند. این کار بسیار خطرناک است؛ در درجه اول یادمان باشد که دارویی که از داروخانه و نظارت داروساز خارج می شود، دیگر قابل مصرف نیست. مگر صرفا برای کسی که دارو برایش تجویز شده و آموزش کافی را برای مصرف دارو دریافت کرده است. در غیر این صورت دارویی که تحت نظارت داروساز نبوده، چون از سلامتش مطمئن نیستیم، به هیچ عنوان قابل مصرف نیست. بنابراین هیچ داروی خریداری شده ای، قابل برگشت به داروخانه یا هیچ مرکز دیگری نیست، مگر برای امحاء آن.
وی گفت: اگر بین آمار فروش دارو و تجویز دارو، مقایسه ای داشته باشیم، اختلاف بزرگی که می بینیم نشان دهنده داروهایی است که به صورت خودسرانه خریداری شده است. البته چند فاکتور جدی هم موثر است؛ اول اینکه دارو در کشور به شدت ارزان است و بر این اساس قاچاق معکوس دارو وجود دارد. خواهشم از مردم این است که از امروز تلاش کنیم که دارو را فقط به میزانی که نیاز داریم و برای مشکلی که واقعا وجود دارد، مصرف کنیم. البته یک میزان کم از داروهای ضروری باید در خانه باشد که آن ها را با کمک داروساز برای خانه فراهم کنید اما از نگهداری انواع مسکن ها و انتی بیوتک ها در منزل به شدت خودداری کنید.
