افزایش جمعیت فقیر در تاریخ صدساله کشور بی‌سابقه بوده است

در ۱۰ سال گذشته بیش از ۵ بار شاهد سبقت شاخص cpi روستایی نسبت به شهری بوده‌ایم که در هر کجای دنیا این مسئله اگر رخ می‌داد آنها دچار نگرانی می‌شدند!
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با اشاره به نتایج برخی مطالعات انجام شده در زمینه فقر که از سوی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی انجام شده گفت: کشور در ۱۰ زمینه آسیب پذیر شده که یکی از آنها، حاشیه نشینی است؛ در حال حاضر میزان جمعیت حاشیه نشین از ۲۵ درصد کل جمعیت کشور در حال عبور است،
فرشاد مومنی رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با مدیران و برخی از پژوهشگران موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی دیدار و گفتگو کرد که بخشی از سخنانش در ادامه می‌آید.
وی با اشاره به نتایج بدست آمده از گزارش فقر در موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی در خصوص وضعیت نامطلوب فقر در روستاها و توجه به این نکته که جمعیت زیر خط فقر در روستاها بیش از جمعیت زیر خط فقر شهری است گفت: گفته می‌شود هر سیاست فقرزایی که در دستور کار قرار می‌گیرد با اینکه ممکن است ابتدا به ساکن و در ظاهر بر جامعه روستایی بی‌تاثیر باشد اما نتایج آن نشان می‌دهد که آسیب پذیری جامعه روستایی از این سیاست‌ها بیشتر است.
وی گفت: در ۵۰ سال اخیر یک مطالعه نداریم که غیر از این را گفته باشد در سال ۱۳۸۳ بانک جهانی در مورد شوک قیمت بنزین مطالعه‌ای را انجام داد و کتابی با عنوان «اقتصاد ایران از نگاه بانک جهانی» نیز منتشر کرده در این کتاب، آنها اظهار شگفتی می‌کنند چرا که تصور اولیه شان این بوده که تورم زایی قیمت بنزین بر روی خانوارهای روستایی کمترین تاثیر را می‌تواند داشته باشد اما پس از انجام محاسبات به این نتیجه رسیده‌اند که زیان رفاهی خانوارهای روستایی از این بابت دو برابر خانواده‌های شهری است. البته این مسئله جدیدی نیست و تمام مطالعات قبلی هم بر این موضوع تاکید دارند اما موضوعات تکان‌دهنده در حال رخ دادن است که نظام پایش ما دچار فلج مغزی شده و شاید بدیهی‌ترین چیزها را نمی‌بیند.
مومنی ادامه داد: در ۱۰ سال گذشته بیش از ۵ بار شاهد سبقت شاخص cpi روستایی نسبت به شهری بوده‌ایم که در هر کجای دنیا این مسئله اگر رخ می‌داد آنها دچار نگرانی می‌شدند چراکه این شاخص بر پنج مورد دلالت دارد که اساس امنیت ملی را متزلزل می‌کند و توسعه را ناممکن می‌سازد.
وی با بیان اینکه باب اندیشه ورزی مسئله محور و با کیفیت تا حد زیادی مسدود شده، اظهار کرد: کشور در ۱۰ زمینه آسیب پذیر شده که یکی از آنها، حاشیه نشینی است؛ در حال حاضر میزان جمعیت حاشیه نشین از ۲۵ درصد کل جمعیت کشور در حال عبور است، این مساله، نشان دهنده آن است که در آن دوره، به اعتبار اینکه بر روی ارتقای بنیه تولید فناورانه در بخش کشاورزی کار بایسته‌ای انجام نشده بود و بخش اصلی اهتمام به خدمات عمرانی و زیرساختی فیزیکی اختصاص یافت، زمانی که اولین شوک از طریق سیاستگذاری‌های غلط وارد شد، به هیچ وجه آن خدمات در آن ابعاد بزرگی که ارائه شده بود، نگهدارنده جمعیت روستایی نبود و اکنون تعداد روستاهای خالی از سکنه ابعاد نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است.
وی اظهار کرد: در موج اصلاحات ارضی می‌بینیم که فقط جمعیت نیروی فعال مهاجرت می‌کرده و پیوند و همدلی آنها با روستا از بین نمی‌رفته اما اکنون با پدیده تخلیه روستاها به طور کامل مواجه هستیم و به نظر می‌رسد بهتر است در سال تدوین برنامه هفتم توسعه اهتمام ویژه در بحث حمایت اجتماعی به ویژه در مناطق روستایی داشته باشیم و به این نکات کلیدی توجه کنیم.
مومنی گفت: نتایج پژوهش‌ها بویژه مطالعه موسسه عالی پژوهش نشان می‌دهد که در دوره سه ساله ۹۶ تا ۹۹، جمعیت زیر خط فقر بیش از دو برابر شده و این نیازمند گفتگوهای جدی است و باید بررسی شود که چه عواملی موجبات ایجاد این شوک را فراهم کرده است!؟.
این استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر اینکه اکنون نیازمند گفتگوهای ملی هستیم، ادامه داد: متاسفانه در برخی سطوح حتی نگاه به مسائل اجتماعی و اقتصادی نگاهی امنیتی پیدا کرده و این موجب می‌شود واکنش‌ها خاموش بمانند و زمانی که اوضاع شکننده شد دیگر آن موقع، اعتراضات و واکنش‌ها قابل پیش بینی و قابل جمع کردن نخواهد بود.
وی اظهار کرد: این نحوه جهش جمعیت به زیر خط فقر در تاریخ بیش از صدساله کشور بی‌سابقه بوده و این امر نیازمند آن است که از ده‌ها زاویه به آن نگاه شود، سطح آگاهی عمومی و نظام آموزشی و تربیتی کشور باید به موضوعاتِ کم اهمیت، پشت کند و در مقابل به مسائل مبتلابه و حیاتی در جامعه بنگرد.
مومنی با اشاره به نزدیک شدن به فصل بودجه نویسی در کشور گفت: رفاه را نمی‌توان مستقل از تحولات فناورانه دید چراکه جزء حیاتی‌ترین مسائل این است که اثار بنیه تولید ملی در مسائل سطح کلان دیده شود در حالی که اکنون به کلی نادیده گرفته می‌شود از طرفی فهم نظری از مسائل بسیار تعیین کننده است و در هدف گذاری برنامه های توسعه باید به آن توجه کرد.
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد گفت: تمام اهداف توسعه از سال ۱۳۲۷ تا برنامه ششم توسعه و اکنون در برنامه هفتم توسعه نیز تکرار می‌شود و این به معنی آن است که به فهم نظری دیررسیده‌ایم و حتی یکی از اهداف کلیدی برنامه توسعه تاکنون محقق نشده است.
به گزارش روابط عمومی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، وی ضمن تقدیر از تلاش‌های انجام شده در موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی اظهار داشت: امیدوارم همه ما در شرایط کنونی و حساس کشور، نگاهی غیرسیاست‌زده و ملی به مسائل داشته باشیم.