ارتفاع پست سكوي پرتاب من بود!

محمد حسين‌زاده

به مناسبت روز ملی سینما و در ادامه سلسله نشست‌های تاریخ شفاهی، موزه سینمای ایران طی یک هفته هر روز گفتگوی تفصیلی با یکی از عوامل تاثیرگذار سینمای ایران را منتشر می‌کند. امروز گفتگوی تفصیلی گوهر خیراندیش، بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون و چهره محبوب عرصه هنر در گفتگو با فریدون جیرانی از چهره‌های ماندگار و نامدار سینمای ایران را منتشر کرده است که در ادامه مي‌خوانيد…
گوهر خیراندیش در ابتدا با تبریک روز ملی سینما به سینماگران و فریدون جیرانی، گفت: یاد استادم عزت‌الله انتظامی و همچنین جمشید مشایخی، محمدعلی کشاورو داوود رشیدی را گرامی می‌‍دارم.
وی با بیان اینکه یکی از اولین فیلم‌هایش در سینما شب حادثه، نوشته فریدون جیرانی بوده است، افزود: در این فیلم زنده‌یاد پرویز پورحسینی نقش همسرم را بازی می‌کرد، سیروس الوند کارگردان و حسین فرح‌بخش تهیه‌کنندگی فیلم را برعهده داشتند.
خیراندیش درباره فیلم روز باشکوه، ساخته کیانوش عیاری نیز گفت: اصغر هاشمی که در آن فیلم دستیار کارگردان بود من را برای حضور در روز باشکوه معرفی کرد. در این فیلم آقای نصیریان نقش همسر من را بازی می‌کرد. در خانه‌ای که ما برای فیلمبرداری در آن حضور داشتیم سرداب و جاهای مختلفی وجود داشت که برایم جالب بود و من هر جایی را در آن خانه می‌دیدم بداهه جملاتی را می‌گفتم و آقای عیاری می‌گفت همین جمله‌ها را جلوی دوربین فیلمبرداری هم بگویم. کیانوش عیاری در روز باشکوه طوری من را آزاد گذاشت که حس راحتی خوبی داشتم و بیشتر صحنه‌ها را بداهه می‌گفتم و ایشان می‌پسندید. یکی دیگر از خاطرات زیبا در فیلم این بود که زنده‌یاد ولی‌الله خاکدان طراح صحنه و لباس بود و من و علی نصیریان که بازیگران فیلم بودیم و زمانی‌که به مهمانسرای سمنان رسیدیم، کیانوش عیاری به ما خوشامد گفت و پرسید خسته که نشدید و من در پاسخ به او گفتم من در معیشت آقای نصیریان خسته نمی‌شوم و آقای عیاری گفت البته مَعیت. همانجا به خودم گفتم گوهر اگر کتابی را چاپ کردند فقط همین یک تیراژ درنیامده که تو آن را بخوانی، تیراژهای مختلف دارد و بهتر است کتاب زیاد بخوانم و همین موضوع موجب شد تا توجهم به ادبیات جلب شود (با خنده).
در ادامه فریدون جیرانی با بیان اینکه گوهرخیراندیش در فیلم زیر بام‌های شهر، بازی خوبی داشته و برای همین نقش در جشنواره نامزد شده بود و زنده‌یاد جمشید اسماعیل‌خانی نیز در آن فیلم حضور داشته است اشاره کرد و خیراندیش نیز توضیح داد: من تمام مدت سعی کردم نقش‌هایم را باورپذیر بازی کنم و عاشق نقشم در زیر بام‌های شهر هستم و زمانی که در سینما فیلم را دیدم برای بازیگر فیلم گریه کردم. زنده‌یاد جمشید اسماعیل‌خانی در زیر بام‌های شهر درخشان بازی کرد.
وی با بیان اینکه از فیلم بانو، خاطرات زیادی دارد، گفت: زمانی‌که توسط داریوش مهرجویی برای بانو انتخاب شدم اسماعیل خلج قصه‌های تاریخی می‌نوشت که من در آنجا نقش یک زن قدیمی با لباس‌های تاریخی را داشتم که هیچ شباهتی به نقش هاجر در فیلم بانو نداشت. داریوش مهرجویی بازی من را در آن تئاتر دیده بود و به من گفت تو بازیگر خوبی هستی. البته رخشان بنی‌اعتماد هم به من گفته بود که بازی‌های من در تئاتر را دیده بود و برای حضور در فیلم‌هایش من را انتخاب کرده بود اما زمانی‌که در سینما من را دیده بود که بینی‌ام را جراحی کرده‌ام منصرف شده بود!
گوهر خیراندیش درباره فیلم بانو خاطرنشان کرد: داریوش مهرجویی نقش هاجر را در این فیلم برای من درنظر گرفت و عبدالله اسکندری گریم صورت من که یک صورت سوخته بود را انجام داد. جالب است بدانید که من در این نقش اصلا به دنبال زیبایی نبودم و سعی می‌کردم زشت‌تر شوم زیرا باید صورت سوخته، موهای وزوزی و دندان‌های زرد می‌داشتم. داریوش مهرجویی وقتی گریم را دید خوشش آمد. یادم می‌آید عکس گریم من را روی دیوار زده بودند و زنده‌یاد جمشید اسماعیل‌خانی وقتی دید به مهرجویی گفت گوهر خیلی زیباست و نمی‌توانید او را زشت کنید (با خنده).
وی با بیان اینکه قرار بود در بانو به جز هاجر نقش دیگری هم داشته باشد، خاطرنشان کرد: زنده‌یاد ژیلا مهرجویی برای نقش دیگر من در بانو، مخالفت کرد و می‌گفت نقش دیگر می‌شود همین گوهر خیراندیش فعلی درحالی‌که ما می‌خواهیم متفاوت باشد. در این فیلم تورج منصوری فیلمبردار و عزیز ساعتی به عنوان عکاس نیز حضور داشتند. زمانی‌که فیلمبرداری شروع شد و زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی با لهجه ترکی صحبت کرد با خودم گفتم من حتی نمی‌توانم یک جوک ترکی تعریف کنم و به آقای مهرجویی گفتم من می‌توانم با لهجه شیرازی صحبت کنم و او پذیرفت. درباره نقش و لهجه شیرازی از آدم‌های مختلف و حتی مادرم هم پرسیده بودم. شعرهای شیرازی محلی می‌خواندم و داریوش مهرجویی قبول کرد. یادم می‌آید زمان فیلمبرداری همین‌که شروع به خواندن کردم، داریوش مهرجویی و تورج منصوری خنده‌شان گرفت و بیرون رفتند و یک لحظه متوجه شدم هیچکس پشت دوربین نیست.
وی درباره فیلم شیدا ساخته کمال تبریزی نیز گفت: یادم می‌آید که جایزه بازیگری من در فیلم بانو، سفر به مکه بود که در این سفر کمال تبریزی هم همراه ما بود. برای حضور در فیلم شیدا، آقای تبریزی از من و اسماعیل‌خانی دعوت کرد به دفترش رفتیم و گفت نقش کوتاهی دارم اما شما به خوبی می‌توانید آن را بازی کنید که من هم پذیرفتم. نقش مادرزن پارسا پیروزفر را داشتم و کمند امیرسلیمانی نقش دخترم را بازی می‌کرد و زنده‌یاد نادیا دلدار گلچین هم در آن فیلم حضور داشت. با اینکه نقش کوتاه بود اما خاطرات خوبی دارم و آقای تبریزی از من و همسرم در این فیلم خیلی راضی بود.
گوهر خیراندیش درباره نقش خود در فیلم ارتفاع پست ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا نیز توضیح داد: جمشید اسماعیل‌خانی سر سریال کت جادویی، رفته بود و من هم با تهیه‌کننده آن سریال قرارداد بسته بودم و درست در همان زمان فیلمنامه ارتفاع پست را برای من آوردند. حبیب رضایی من را در تئاتر چرخه آتش که نقش یک زن جنوبی را بازی کرده بودم دیده بودند و انتخاب کرده بود. جمشید اسماعیل‌خانی با من دعوا کرد که چرا می‌خواهم کت جادویی را کنسل کنم و در ارتفاع پست بازی کنم و من به او گفتم این نقش را خیلی دوست دارم و از تهیه‌کننده کت جادویی می‌خواهم به من اجازه بدهد که ابتدا در این فیلم بازی کنم که در نهایت رفتم و بازی کردم. ابراهیم حاتمی‌کیا، من و لیلا حاتمی را به عنوان نقش اول زن برای فیلم ارتفاع پست معرفی کرده بود زیرا حضور من به عنوان مادر در فیلم، نقش پر رنگی بود. یادم می‌آید در جشنواره فیلم فجر برای نقش اول زن به من دیپلم افتخار و سیمرغ را به ترانه علیدوستی برای فیلم من ترانه ۱۵ سال دارم دادند که ترانه علیدوستی تواضع نشان داد و بعد از جشنواره برای من یک یادداشت نوشت و به من تبریک گفت و تا به امروز هم نشان داده که دختر بااستعداد و با کمالاتی است. بعد از فیلم ارتفاع پست، جمشید اسماعیل‌خانی پذیرفت که من در انتخابم اشتباه نکردم و او فیلمنامه و بازی من را هم دوست داشت. درواقع ارتفاع پست برای من سکوی پرتاب بود.
وی درباره دریافت سیمرغ برای نقش خود در فیلم رسم عاشق‌کشی نیز گفت: برای ارتفاع پست به من دیپلم افتخار دادند و درست سال بعد برای رسم عاشق‌کشی سیمرغ گرفتم. زمانی‌که روی سن رفتم خطاب به جمشید اسماعیل‌خانی گفتم جمشید جان بالاخره سیمرغ را گرفتم! و زمانی که از سن پایین آمدم ناصر تقوایی و منوچهر اسماعیلی گفتند که از این جمله من گریه‌شان گرفته بود.
گوهر خیراندیش در پایان بیان داشت: بعد از بانو هیچ نقشی توجهم را مثل رسم عاشق‌کشی جلب نکرد. خسرو معصومی در ابتدا فکر می‌کرد که شاید من از عهده نقش برنیایم. یکی از صدابرداران به او گفته بود گوهر خیراندیش در تلویزیون دیده شده اما خسرو معصومی من را برای نقش درنظر گرفت.
گفتنی است گوهر خیراندیش دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن برای ارتفاع پست در بیستمین دوره جشنواره فیلم فجر، تندیس زرین بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای واکنش پنجم در بیست و یکمین جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای رسم عاشق‌کشی در بیست و دومین دوره جشنواره فیلم فجر، تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم دعوت در دوازدهمین جشن خانه سینما و تندیس زرین بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای فیلم دنیا را در کارنامه هنری خود دارد.
یادآور می‌شود، موزه سینمای ایران به عنوان مجموعه‌ای فرهنگی و تاریخی که راوی سیر تاریخ و تحولات سینمای ایران است خود را موظف می‌داند نظرات و دیدگاه‌های سینماگران باتجربه و پیشکسوت را جمع آوری کرده تا نسل‌های آینده با نگاه و مسیر زندگی حرفه‌ای و نحوه خلق وشکل گیری آثار هنرمندان و صاحب نظران هنر سینما آشنا شوند.