ادامه رکود و حال وخیم اقتصاد ایران

در حالی که اتاق بازرگانی ایران در گزارش‌های ماه‌های گذشته از بهبود نسبی دیدگاه فعالان اقتصادی به شرایط موجود حکایت می‌کرد اما برآوردها از تیر ماه نشان می‌دهد که شرایط به شدت تغییر کرده است.
اتاق بازرگانی ایران وضعیت شامخ(شاخص مدیران خرید) اقتصاد ایران را به شکل ماهانه بررسی و اعلام می‌کند. در این چارچوب، با نظرخواهی از فعالان اقتصادی و صاحبان بنگاه‌ها تلاش می‌شود ارزیابی آنها از شرایط اقتصاد کشور و میزان امیدشان به آینده تخمین زده شود.
در ماه‌های گذشته تحت تاثیر آغاز مذاکرات وین و امید به بازگشت به برجام و البته ثبات نسبی، شامخ وضعیتی رو به بهبود پیدا کرده بود اما بررسی وضعیت تیر ماه نشان می‌دهد که این شاخص افتی قابل توجه داشته است. شامخ در یک طیف یک تا ۱۰۰ تخمین زده می‌شود. هرچه عدد از ۵۰ بالاتر باشد، اقتصاد به سمت رونق و رشد در حال حرکت است و هرچه این عدد از ۵۰ کمتر شود، خطر رکود تشدید شده است.
اطلاعات مربوط به شاخص مدیران خرید اقتصاد موسوم به شامخ در تیرماه امسال از نامساعدی وضعیت اقتصاد در نظر فعالان اقتصادی حکایت دارد. طبق اعلام مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شامخ کل اقتصاد در این ماه به ۴۴.۶۲ واحد که نسبت به خرداد (۵۱.۲۷) کاهش قابل‌توجهی نشان می‌دهد و یکی از کمترین مقادیر از مهرسال قبل تاکنون به‌حساب می‌آید.
همچنین شاخص مدیران خرید بخش صنعت نیز در تیرماه به عدد ۴۳.۱۹ واحد رسیده که نسبت به خردادماه (۵۴.۲۱) کاهش چشمگیری داشته به‌طوری‌که کمترین نرخ طی ۱۵ ماه گذشته (به‌جز فروردین ۱۴۰۰) را به ثبت رسانده است.
طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاه‌های اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در تیرماه ۴۴.۶۲ به دست آمده است که نسبت به خردادماه (۵۱.۲۷) کاهش قابل‌توجهی داشته است، به‌طوری‌که یکی از کمترین مقادیر را از مهرسال قبل به ثبت رسانده است. در تیرماه عدد همه زیرشاخص‌های اصلی به‌غیراز میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی عدد زیر ۵۰ بوده است. در این ماه فقط وضعیت بخش ساختمان نسبت به ماه قبل بهتر شده است.
شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار در تیرماه (۴۴.۹۳) نسبت به خردادماه کاهش داشته است و با کاهش تقاضای مشتریان طی ۹ ماه گذشته به یکی از کمترین مقادیر خود رسیده است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان (۳۳.۹۸) کمترین مقدار خود را از ابتدای شروع طرح (به‌غیراز فروردین‌ماه و اسفند سال ۹۸) برای کل اقتصاد به ثبت رسانده است. ادامه رکود در تقاضا ناشی از شرایط بعد از انتخابات و بلاتکلیفی طرف تقاضا در تصمیم برای خرید و همچنین شرایط قیمتی بازار و کاهش قدرت خرید است.
شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (۵۴.۸۷) نسبت به خردادماه با شدت بیشتری افزایش داشته است. افزایش این شاخص علی‌رغم کاهش در بخش صنعت ناشی از افزایش استخدام در بخش خدمات و کشاورزی است.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداری شده (۸۴.۰۲) همچنان با شدت زیاد افزایش یافته و در تیرماه به بیشترین میزان طی ۹ ماه اخیر رسیده است. بر اساس آخرین اطلاعات مرکز آمار ایران از شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوار، این شاخص در تیرماه ۳۲۷.۴ بوده است که نسبت به خردادماه (۳۱۶.۲) حدود ۴ درصد افزایش داشته است. این در حالی است که نرخ تورم ۱۲ ماهه منتهی به تیرماه ۴۴.۲ درصد است.
شاخص میزان فروش کالاها و خدمات در تیرماه (۴۲.۶۷) طی ۸ ماه گذشته به یکی از کمترین مقادیر خود رسیده است. این کاهش و رکود در بازار ناشی از کاهش تقاضای مشتریان و قدرت خرید آن‌هاست.
به‌طورکلی بر اساس نظرسنجی انجام شده از فعالان اقتصادی در تیرماه به‌غیراز بخش ساختمان، در بخش‌های صنعت و خدمات و کشاورزی فعالیت‌ها با رکود روبرو بودند، که این رکود ناشی از افزایش مجدد شیوع کرونا ناشی از موج پنجم، قطعی گسترده برق، تعطیلی اجباری خطوط تولید، تأثیر انتخابات در تردید برای تصمیم‌گیری مشتریان و همچنین نوسانات قیمتی و کاهش قدرت خرید آن‌ها است. افزایش شاخص قیمت مواد اولیه و نرخ تورم که به بیشترین مقدار خود طی ۹ ماه اخیر رسیده است.