احتمال شیوع سویه «دلتا پلاس» در پیک ششم کرونا

دبیر انجمن متخصصین عفونی گفت: به احتمال بسیار بالا سویه ی بعدی که بخواهد در کشور ما پیک دیگری ایجاد کند، دلتا پلاس خواهد بود.
آمیتیس رمضانی، دبیر انجمن متخصصین عفونی در گفت و گو با دنیای جوانان درپاسخ به این سوال که آیا کارایی واکسن‌ها می‌تواند در کشورهای مختلف کاهش پیدا کند، گفت: کارایی واکسن ها مربوط به تکنولوژی واکسن مربوط میشود. برای مثال تکنولوژی سینوفارم ویروس غیرفعال شده است که در آن از یک روش سنتی هشتاد ساله استفاده شده است. اما یکسری از واکسن ها تکنولوژی‌های مدرن‌تری دارند. مانند واکسن‌های ساخته شده براساس پروتئین نوترکیب و MRNA. هرچه قدر تکنولوژی مدرن‌تر باشد طبعا کارایی واکسن هم بالاتر خواهد بود.
او افزود: اما از نظر هدفی که ما داریم، تکنولوژی واکسن فرقی نمی‌کند. ما باید افراد را واکسینه کنیم و از نظر پوشش واکسیناسیون در کشور به درصدی برسیم که حداقل چرخش ویروس کُند شود. بسته به نوع کارایی واکسن این عدد برای پوشش واکسیناسیون فرق می‌کند و چند عامل وجود دارند که بگوییم چند درصد یک کشور باید واکسینه شود تا آن کشور مشکل پیک‌های ویروسی را نداشته باشد. یکی از این عوامل تکنولوژی واکسن است، دیگر اینکه واریانت در گردش چه واریانتی است. برای مثال واریانت دلتا از هر فردی که آلوده می‌شود، حداقل شش نفر را آلوده می‌کند و واکسنمان هم سینوفارم است که به فرض ۶۰ درصد بر روی دلتا کارایی دارد، بنابراین ما به عددی بیش از ۸۰ تا ۸۵ درصد پوشش واکسیناسیون در کشور نیاز داریم.
او افزود: عامل دیگری که به غیر از تکنولوژی واکسن موجب کاهش کارایی واکسن می‌شود، سویه ی در گردش است. همه واکسن‌ها برروی سویه‌ی ووهان تاثیر بهتری داشتند اما سویه‌ای که در تمام دنیا غالب است، یعنی دلتا، سطح آنتی بادی در مقابل آن باید بسیار بالا باشد تا بتواند این ویروس را کنترل و خنثی کند. بنابراین کارایی تمام واکسن‌های دنیا در برابر سویه دلتا پایین آمده است و مربوط به یک سویه ی خاص نیست. آسترازنکا که زمانی ۶۰ تا ۷۰ درصد کارایی داشت، درحال حاضر ۵۰ تا ۶۰ کارایی دارد. به این دلیل که این ویروس جهش‌هایی داشته و این جهش‌ها به آن توانایی داده است که بتواند از واکسن ها فرار کند.
رمضانی با اشاره به مطالعات صورت گرفته در استان فارس برروی کارایی واکسن سینوفارم گفت: مطالعه فارس مسائل مختلفی داشت که باید آن ها را لحاظ کنیم و به این راحتی نمی‌شود درارتباط با نتیجه ی این آزمایش اظهارنظر کرد. اما به هرحال ما هدفی اصلی داریم که جلوی فوت افراد و اشکال شدید بیماری را بگیریم و سینوفارم با همین تکنولوژی جوابگوست و می‌تواند جلوی فرم شدید بیماری را بگیرد و تا الان نیز نتایجی که ما داشتیم، نشان داده است که سینوفارم می‌تواند این کار را بکند و جلوی عوارض را بگیرد. الان هم این واکسن از نظر کارایی خیلی فرقی با آسترازنکا و حتی اسپوتنیک ندارد. برای اینکه آن ها هم کارایی شان را در برابر انواع جدید ویروس تا میزانی از دست داده اند.
او در پاسخ به این سوال که با توجه به عدم پایش منظم جهش های ویروس در ایران ممکن است کارایی سینوفارم به این دلیل کاهش یافته باشد، گفت: ما درحال حاضر به دنبال این نیستیم که بگوییم جلوی ابتلا گرفته شود. بیشتر تمرکزمان برروی این است که جلوی مرگ و میر و بستری را بگیریم. توالی یابی ویروس یا تست سیکوئنسینگ هزینه ی بسیار بالایی دارد. این کار در ایران هم انجام می‌شود اما درصد آن نسبت به سایر کشورها کمتر است.
او افزود: اما چیزی که در این دو سال تجربه کردیم، این است که با توجه به باز بودن امکان سفر به کشورهای مختلف، هر واریانتی که غالب می‌شود، وارد سایر کشورها نیز خواهد شد. همین الان اگر پیک ششم رخ دهد، مربوط به یکی از خانواده واریانت دلتا به عنوان مثال دلتاپلاس خواهد بود. به این دلیل که دیده می‌شود در کشورهایی مانند روسیه و سایر کشورها این واریانت جدید آمده است و در سایر کشورها هم غالب خواهد شد. زیرا از نظر ژنتیکی، توان این جهش برای رقابت با سایر سویه ها قوی تر است و احتمال بسیار بالا سویه های بعدی ما هم اگر وارد کشور شود که بخواهد پیک دیگری ایجاد کند، همین دلتا پلاس خواهد بود.
رمضانی گفت: توانایی های ویروس براساس جهش هایی است که دارد. این جهش های ژنتیکی توانایی هایی به ویروس می‌دهد که در رقابت بقیه واریانت‌ها را کنار می‌گذارد و خودش غالب می‌شود و عملا بقیه جهش‌ها خیلی کم می‌شوند یا حذف می‌شوند. دلتا این توانایی را داشت و عملا لامبدا و مو را کنار زد. دلتا پلاس دو جهش بیشتر از دلتا دارد و پتانسیل انتقال آن حتی از دلتا هم بیشتر است. در کشورهایی که توالی‌یابی ویروس منظم تر است، دیده شده که موارد ابتلا دلتا پلاس بالا رفته است. این نشان می‌دهد که به احتمال زیاد برای ما هم این موارد پیش خواهد آمد. این جهش در کشور ما هم شناسایی شده اما فعلا موارد آن کم است، اما این احتمال وجود دارد که اگر بازگشایی‌ها بخواهد به همین صورت پشت سر هم صورت بگیرد و محدودیت ها کم شود، در آینده مشکل ساز شود.
او در پاسخ به این سوال که به چه علت ایران یکی از بالاترین موارد ابتلا در دنیا را دارد، گفت: نمی‌شود گفت مردم ایران کمتر از بقیه مردم دنیا موارد بهداشتی و پروتکل ها را رعایت می‌کنند. در برخی از کشورها رعایت موارد ایمنی و بهداشتی از ما هم پایین تر بود، اما نسبت به ما میزان ابتلا کمتری به بیماری داشتند. اینکه این مساله مربوط به ژنتیک می‌شود یا عوامل دیگری هم نقش دارند، هنوز نمی‌توانیم درباره آن اظهارنظر کنیم اما به هرحال کم کردن محدودیت ها یکی از عواملی است که همه کشورها را به سمت پیک های ویروسی میبرد.
او افزود: چنانچه درحال حاضر نیز در کشوری مانند انگلیس که اکثر مردم واکسینه شده اند و عملا محدودیت ها حذف شد و برای مثال لیگ های ورزشی را برگزار کردند، دوباره موارد ابتلا بالا رفته و پیک ایجاد شده که نشان می‌دهد این ویروس، سرکش است و به این راحتی و فقط با واکسیناسیون به طور کامل نمی‌شود با آن برخورد کرد. هرجایی که فکر می‌کنیم این بار موفق می‌شویم و دیگر راحت شده‌ایم، متوجه می‌شویم که اینگونه نیست و مساله ای زمان بر و تدریجی است. همچنان که واکسن زده می‌شود، باید تمام دستورالعمل های بهداشتی را اجرا کنیم. به ویژه اینکه در ماه های آینده آنفولانزا و دیگر ویروسهای تنفسی را هم خواهیم داشت. باید مقداری باید در اقداماتمان تجدیدنظر کنیم. اما به هرحال عوامل دیگری نیز هم در شیوع بیماری نقش دارند که برخی از آن ها درحال حاضر قابل توجیه نیست، اما انشالله بعدا مشخص خواهد شد.
رمضانی در پاسخ به این سوال که آیا موارد ابتلا در کشور به اندازه ای که با افزایش پوشش واکسیناسیون انتظار داشته ایم، برآورده شده است، گفت: با واکسیناسیون موارد ابتلا کم شده است اما بیشتر از اینکه برروی موارد ابتلا تاثیر بگذارد، در موارد مرگ و میر تاثیر گذاشته. ما پیک پنجم را پشت سر گذراندیم که بسیار هولناک بود، اغلب افراد واکسینه نبودند و تازه در پیک شروع به افزایش سرعت واکسیناسیون کردیم. تا زمانی که هر فردی دو دوز واکسن را نگیرد و دو هفته از آن هم نگذرد، اصلا فرد واکسینه به حساب نمی آید. این نشان میدهد که افزایش سرعت واکسیناسیون باید بسیار زودتر صورت میگرفت.
او افزود: اما با این حال با اینکه در وسط پیک واکسیناسیون را شروع کردیم، نتیجه اش بسیار مثبت بود. حداقل جلوی بسیاری از موارد مرگ و میر که در افراد مسن و بالای ۶۵ سال انتظار داشتیم گرفته شد. درنظر داشته باشید که دلتا با آن ویروس اولیه بسیار فرق می‌کرد و هم سرایت و هم کشندگی آن بالا بود اما با این وجود مرگ و میر افراد مسن بسیار کم شد که این نشان میدهد که واکسیناسیون کارایی داشته و جلوی مرگ و میر را گرفته است.